Uncategorized

Ոլորտը բաց է նոր անասնաբույժների համար

«Կենդանիներին բուժելն ինձ գոհունակություն է պատճառում»,- անասնաբույժ Սևակ Սահակյանը կենդանիներին սիրում է մանկուց և մասնագիտությունը գիտակցաբար է ընտրել։

Սևակ Սահակյանը ծնվել ու մեծացել է Ճամբարակում։ Կենդանիներին բուժելու առաջին փորձերն արել է դեռ դպրոցում սովորելու տարիներին։

«Անասնաբույժից համապատասխան դեղ ու ներարկիչ էի ուզում և ինքս սրսկում»,- վերհիշում է Սահակյանը՝ նշելով, թե ինչպես էին բոլորը խոսում, որ ինքը կարողանում է ճիշտ ներարկում կատարել։ Խոստովանում է, որ ոգևորվել է ու դիմել ագրարային համալսարան։

Համալարանական գիտելիքներն ապագա անասնաբույժին թույլ են տվել բանակում որպես բուժակ աշխատել և առաջին օգնություն ցուցաբերել ծառայակիցներին։ Ինչևէ, Սևակ Սահակյանը հաստատակամ է եղել հայրենի տուն վերադառնալու ու կենդանիներին բուժելու իր որոշման մեջ։

«24 ժամը չի հերիքում»,- խոստովանում է անասնաբույժն ու նշում, որ մասնագիտական նրբություններով լի աշխատանքի պլանավորման առաջնահերթությունները շատ հաճախ չեն ընկալվում կենդանիների տերերի կողմից։ Պատճառը աշխատանքի ծավալներն են ու մասնագետների պակասը։

«Որպես համայնքային անասնաբույժ՝ ես հասցնում եմ անել պահանջվող աշխատանքի ընդամենը 30-40 տոկոսը։ Աշխատանք կա, ընդ որում՝ լավ վարձատրությամբ, մնում է անասնաբույժի մասնագիտությունն ընտրել ու գալ այս ոլորտ»,- Սահակյանը ցավով է նշում, որ երիտասարդների կողմից մեծ ցանկություն չի նկատում։ Բայց և չի ընկրկում։ Սեփական օրինակով է փորձում մասնագիտությունը խթանել ու գրավիչ դարձնել։

«Հաճախ եմ լսում «կուզեմ իմ տղան էլ քեզ նման անասնաբույժ դառնա» խոսքերը, ինչը ընդունում եմ որպես իմ աշխատանքի լավագույն գնահատական»,- ընդգծեց մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ հանրության վստահությանն ու հարգանքին արժանանալու համար պետք է շատ ջանք թափել, աշխատել առանց հանգստյան օրերի։

«Գյուղական պայմաններում իրենց մասին այնքան չեն մտածում, ինչքան կենդանու համար են հոգ տանում»,- համոզմունք հայտնեց Սևակ Սահակյանը՝ մեզ հետ զրույցի ընթացքում պարբերաբար ներողություն խնդրելով կենդանաբուժական դեղատուն այցելած հաճախորդներին սպասարկելու ու կենդանիների տերերի զանգերին պատասխանելու համար։

Անասնաբույժը խոստովանում է, որ խոշոր եղջերավոր կենդանիների տերերը դժվարությամբ հակվեցին կենդանիների արհեստական սերմնավորմանը նախապատվություն տալու գաղափարին։ Բայց կարծրատիպերն աստիճանաբար կոտրվում են, և ցանկացողների թիվն օրեցօր ավելանում է։

Սահակյանը բազմաթիվ հետաքրքիր պատմությունների ականատեսն է լինում արհեստական սերմնավորման ծառայություն մատուցելիս։ Վերջերս իր հետ պատահած մի դեպքի մասին պատմեց․

«Դիլիջանից մի պապի էր կանչել կովին արհեստական սերմնավորում անելու համար։ Սովորականի պես հարցրեցի՝ նախընտրում է կաթնատու՞, թե՞ մսատու։ Պապին պատասխանեց, թե՝ ինչ ուզում ես արա, միայն հորթը սիրուն լինի»,- ծիծաղը չկարողացավ զսպել մեր զրուցակիցը։

Անասնաբույժը նաև փաստում է, որ այսօր աշխատանքը մի քանի անգամ հեշտացել է՝ պայմանավորված համապատասխան բժշկական գործիքների առկայությամբ, որոնց թվում են՝ մետաղաորսիչը, սոնոգրաֆիայի ապարատը, ծննդօգնության սարքը և այլն։ Ժամանակակից սարքավորումներն օգտագործելիս Սևակ Սահակյանը չի մոռանում մարդկային գործոնի մասին։

«Պետք է հասկանաս մարդկանց հոգեվիճակը, չպիտի նեղանաս նրանցից, եթե ինչ-որ տեղ զայրացած են կամ դժգոհ»,- նշեց մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ մինչև կենդանուն չի բուժում, վարձատրության մասին չի խոսում։

Uncategorized

Յուրաքանչյուր բուժված կենդանի անասնաբույժի մասնագիտությամբ հիանալու գրավականն է

«Յուրաքանչյուր կենդանու բուժվելուց հետո հիանում եմ իմ աշխատանքով ու մասնագիտությամբ»,- անասնաբույժ Արագած Ղուլունցը խոստովանեց՝ դպրոցն ավարտելու պահին մասնագիտական այլ կողմնորոշում ուներ։

Ժամանակակից սարքավորումներով հագեցած Տեղ գյուղի իր անասնաբուժական կետում Ղուլունցը տարիների հեռավորությունից է հիշում մասնագիտության շուրջ քննարկումները.

«Երազում է զինվորական դառնալ և փաստաթղթերս պատրաստել էի ռազմական վարժարան ընդունվելու համար։ Տան փոքրն էի, ու մայրս չէր հաշտվում հեռավորության վրա ապրելու մտքի հետ։ Տեղի տվեցի մորս հորդորներին, իսկ հայրիկիս խորհրդով ընտրեցի անասնաբուժությունը»,- Արագած Ղուլունցը ընդգծեց, որ որոշումը կայացրել է հապճեպ, մասնագիտության նկատմամբ առանց որևէ հետաքրքրության։

Ինչևէ, մասնագիտությունը սիրել է անմիջապես։

«Եթե չսիրեի՝ 34 տարի չէի աշխատի»,-  ժպտալով պատասխանեց մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ այս ողջ ընթացքում երբևէ չի բացակայել աշխատանքից։

Երևանում ուսումն ավարտելուց հետո Արագած Ղուլունցը աշխատանքի է անցել Գորիսի անասնաբուժական կայանում։ 1992 թվականին արցախյան պատերազմի ժամանակ հոր վիրավորվելուց հետո վերադարձել է հայրենի գյուղ՝ դառնալով  Տեղի համայնքային անասնաբույժը։

«Ռազմավարական զարգացման գործակալություն ՀԿ-ի հետ հանդիպումն իմ կյանքում և կարիերայում շատ բան է փոխել»,-  նշեց մեր զրուցակիցը՝ ընդգծելով կազմակերպության աջակցությունն անասնաբուժական կետի տեխնիկական հագեցվածության ապահովման գործում։

Անասնաբույժի խոսքով ժամանակի ընթացքում հանրության մոտ փոխվել է այն կարծրատիպը, որ կենդանուն բուժելու համար պետք չէ վճարել։ Այսօր այն ընկալվում է որպես ծառայություն, որի դիմաց պետք է վճարել։

Չնայած Ղուլունցի կարծիքով կենդանիների հետ ավելի հեշտ է աշխատել, քան նրանց տերերի, միևնույնն է՝ անվտանգության կանոններին պետք է հետևել՝ չմոռանալով, որ կենդանիները կարող են ագրեսիվ լինել։ Իր հետ պատահած վերջին պատմություններից մեկը հիշեց․

«Գնացել էի ֆերմա՝ կովին բուժօգնություն ցուցաբերելու։ Կովը ծանոթ էր, մի քանի օր առաջ էլ էի օգնել։ Վստահորեն մոտեցա, բայց ծնկիս այնպես հարվածեց, որ մի ամիս չէի կարողանում շարժվել»։

Անասնաբույժը ցավով է նշում, որ մարզում խոշոր ու մանր եղջերավոր կենդանիների գլխաքանակը վերջին տարիներին շեշտակիորեն կրճատվել է։ Պատճառը արոտավայրերի պակասն է, որն առաջացել է 2020 թվականի պատերազմից հետո՝ պայմանավորված ազատագրված տարածքների կորստով։

«Եկամտի պակասը հիասթափեցնում է  ֆերմերներին՝ կենդանիներին հոգ տանելու և ճիշտ խնամելու տեսանկյունից»,- ցավով արձանագրեց Ղուլունցը՝ ընդգծելով, որ անասնաբույժի համար ամենակարևորը հարգանք, վստահություն ունենալն է ֆերմերների և հանրության շրջանում։ Իսկ այդ վստահությունը հենց այնպես չի ձևավորվում․

«Լինում է, որ գիշերվա ժամը երեքին, չորսին զանգ ես ստանում։ Արթնանում ես, հագնվում ու անխոս գնում կենդանուն օգնելու։ Այլ տարբերակ չես էլ դիտարկում», – այսպես հիմնավորեց մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ հեռախոսը միշտ պահում է հասանելի՝ անգամ հեռավոր տարածության վրա խորհուրդ տալու հնարավորության համար։

Անասնաբույժը հանրայնորեն պետք է ընկալվի որպես գիտելիք ունեցող մարդ

«Երբ առաջին անգամ փրկեցի կենդանու` հաստատակամություն ունեցա, որ կենդանիներին հնարավոր է փրկել, եթե համապատասխան գիտելիք ունես»,- 47 տարվա աշխատանքային փորձ ունեցող անասնաբույժ Արմեն Ջաղինյանի համար իր մասնագիտությունն առաջին հերթին գիտություն է և հեռու է ժողովրդական բժշկության մեթոդ լինելուց։

Արմեն Ջաղինյանը ծնվել ու մեծացել է Ստեփանավանում, ավարտել տեղի գյուղատնտեսական քոլեջը, այնուհետև ուսումը շարունակել Սանկտ Պետերբուրգի ագրարային համալսարանում և ստացել համաճարակաբանի մասնագիտացում:

«Մեր կուրսում 270 ուսանող կար, կեսից ավելին՝ աղջիկներ։ Կուզեի, որ Հայաստանում էլ այդպես լիներ»,- Ջաղինյանը նաև փաստում է, որ խորհրդային տարիներին անասնաբուժությունը հարգված ու գնահատված մասնագիտությունների շարքում էր։ Այսօր այն Հայաստանում ծերացող մասնագիտությունների թվին է պատկանում։

«Լավ մասնագետին լավ տեղ են տալիս։ Երբ ծառայության որակից գոհ են մնում՝ հարգում, դարձնում են ընտանիքի բարեկամ»,- Արմեն Ջաղինյանն ուզում է, որ հանրության կողմից անասնաբուժությունն ընկալվի գիտություն լինելու տեսանկյունից, իսկ անասնաբույժներն էլ, իրենց հերթին, մտածեն ճիշտ կերպար ստեղծելու մասին։

Ջաղինյանը վերհիշեց նաև, թե ինչպես գիտելիքներն իրեն օգնեցին  հաջողությամբ իրականացնել իր առաջին մասնագիտական առաջադրանքը․

«Դեռ երիտասարդ էի, համալսարանը նոր ավարտած, աշխատանքի էի անցել ֆերմաներից մեկում։ Գիշերային հերթափոխն իմն էր, իսկ երինջներից մեկը պետք է ծներ։ Հասկացա, որ զույգ է ունենալու ու տագնապի զգացում առաջացավ․հնարավոր է չկարողանամ։ Հետո կենտրոնացա ու ծննդօգնություն ցուցաբերեցի։ Հպարտություն ապրեցի, որ կարողացա»,- մեծ բավականությամբ շեշտեց անասնաբույժը։

Ջաղինյանը երկար տարիներ դասավանդում է նաև Ստեփանավանի պետական գյուղատնտեսական քոլեջում։ Համոզված է, որ կենդանիների նկատմամբ ուսանողի մոտ մի փոքր սեր լինելու դեպքում այդ հետաքրքրությունը կարելի է զարգացնել այնպես, որ կրակը բոց դառնա։

«Անասնաբույժների նկատմամբ պետական վերաբերմունքի մեջ դրական փոփոխություն կա։ Գնահատելի է նաև, որ «ՄԱՎԵՏԱ» (Հայաստանում գյուղատնտեսության ոլորտում մասնագիտական կրթության և ուսուցման արդիականացում) ծրագրի շրջանակներում մասնագիտությունը դուալ կրթական մոտեցմամբ ներդրված է մի շարք քոլեջներում»,- նշեց Ջաղինյանը՝ ընդգծելով, որ ավելի շատ ջանքեր են պետք մասնագիտության ծերացման խնդիրը լուծելու համար։

«Այսօրվա պայմանները մի քանի ագամ բարելավված են, ունենք տեխնիկապես հագեցած անասնաբուժական կետ, որը մասնագիտական և տեխնիկական աջակցություն է ցուցաբերում համայնքի ու մարզի անասնաբույժներին»,- հպարտությամբ նշեց Արմեն Ջաղինյանը՝ շեշտելով, որ աշխատում են առանց հանգստյան օրերի:

Uncategorized

Ամեն մի բուժած կենդանու աչքերի մեջ շնորհակալություն եմ տեսնում

«Ամեն մի բուժած կենդանու աչքերի մեջ շնորհակալություն եմ տեսնում, որ փրկել եմ իր կյանքը։ Այդ հայացքները միշտ ինձ հետ են»,- անասնաբուժական կլինիկայում այցելուներին ճանապարհելուց հետո անթաքույց ոգևորությամբ զրույցը սկսեց Վահագն Սարգսյանը։

Վահագն Սարգսյանի անասնաբուժական կլինիկան ու դեղատունը գտնվում են Կապանում։ Մեր այցելելու պահին նա իր կլինիկայում շան պատվաստում էր արել և կենդանուն խնամելու վերաբերյալ հոգատարությամբ խորհուրդներ տալով՝ հրաժեշտ տվեց տիրոջն ու շանը։

«Մասնագիտության նկատմամբ սերս առաջացել է աշխատանքի ընթացքում։ Այն ընտրել եմ մայրիկիս խորհրդով»,- շարունակեց անասնաբույժը՝ ավելացնելով, որ միայն ուրախ է, որ հետևել է մոր խորհրդին։

Նույն ոգևորությամբ պատմեց իր առաջին վիրահատության մասին, որը կատարել էր լինելով դեռևս երրրորդ կուրսի ուսանող։

«Ամառային արձակուրդի ժամանակ գյուղում էի: Տեղեկացա, որ ոչխարներից մեկը, որը հղի էր, ճողվածք ունի և կսատկի, եթե չմորթենք։ Բարեբախտաբար, ճողվածքը հաջողությամբ հեռացրեցի և ոչխարը նորմալ  ծնեց»,- Վահագն Սարգսյանը հիշում է, թե ինչպես են ամբողջ գյուղում մեծ խանդավառությամբ խոսել այդ դեպքի մասին։

Անասնաբույժը շատ է ցանկանում, որ որդիներից մեկը շարունակի իր գործը։ Ավելին՝ նա դպրոցահասակ տղաներին ներգրավում է աշխատանքում, փորձում սեր սերմանել աշխատանքի ու անասնաբույժի մասնագիտության նկատմամբ։

«Նրանց վարձատրում եմ իրենց «աշխատանքի» դիմաց, որ իրապես պատկերացնեն թե՛ ոլորտը, թե՛ աշխատանքը»,- մասնագիտության խթանման իր այս փորձի մասին ժպտալով պատմեց Սարգսյանը՝ մատնացույց անելով դասերից հետո կլինիկա շտապած տղաներին։

Ինչևէ, կլինիկայից դուրս աշխատանքն ավելի գրավիչ է 15 տարվա փորձ ունեցող անասնաբույժի համար։ Լինելով համայնքային անասնաբույժ՝ նա հաճախակի է այցեր անում գյուղեր ու ֆերմաներ։

«Գյուղացիների վերաբերմունքը, ջերմությունը, հարգանքը շատ ոգևորիչ են և միաժամանակ՝ պարտավորեցնող։ Երբ հեղինակություն ես ունենում՝ ավելի քիչ ես չարչարվում, բայց պատասխանատվությունն է մեծանում»,- ընդգծեց մեր զրուցակիցը։

Հենց այս պատասխանատվության զգացումն էր, որ Սարգսյանին մղեց կենդանաբուժական դեղատան հիմնմանը․  համայնքում գործող միակ դեղատան տեսականին հաճախակի չէր թարմացվում ու պահանջվող դեղերը չէին ճարվում։

«Անասնաբույժի զենքը դեղերն են։ Առանց դեղերի քո գործողությունները սահմանափակ են»,- համոզված է անասնաբույժը։ Միևնույն ժամանակ նա չի պատրաստվում բավարարվել ունեցած գիտելիքներով ու փորձով։

«Կենդանաբուժության բնագավառն էլ է արագ զարգանում և այս առումով վերապատրաստման կարիք եմ զգում՝ ծանոթանալու միջազգային առաջատար փորձին, մասնավորապես՝ ընտանի կենդանիների բուժման ոլորտում»,- Վահագն Սարգսյանը գիտակցում է ժամանակին համընթաց քայլելու կարևորությունը, բայց չի պատրաստվում լքել հայրենի բնօրրանը։  Խոստովանում է՝ ունեցել է նման միտք, բայց 2016 թվականի ապրիլյան պատերազմից հետո հաստատապես որոշել է ապրել ու երեխաներին մեծացնել Կապանում, որն այսօր արդեն սահմանային բնակավայր է։

«Անասնաբույժ լինել, նշանակում է ուժեղ կամք ունենալ, ինքնդ քեզ համար ճանապարհ հարթել։ Դա է մեր մասնագիտությունում հաջողության բանաձևը»,- խորը համոզմունքով զրույցը եզրափակեց Վահագն Սարգսյանը։

Uncategorized

Անասնաբույժ լինելը պատվաբեր աշխատանք է

«Անասնաբույժ լինելը պատվաբեր աշխատանք է, որովհետև գործ ունես կենդանիների հետ»,- հատուկ հանդերձանքով դեպի անասնագոմ քայլերն ուղղելով համոզիչ ձայնով զրույցը սկսեց Արթուր Տիտանյանը։

Անասնաֆերման, որտեղ հանդիպեցինք Արթուր Տիտանյանին, գտնվում է Տաշիր համայնքում։ Այն կառուցված է ժամանակակից չափանիշներին համապատասխան և ներդաշնակորեն լրացնում է Լոռվա գեղատեսիլ բնությունը՝ ստեղծելով ագրարային կյանքի հիասքանչ տեսարան։

Հենց այս բնապատկերներն են ուղեկցել 60-ամյա անասնաբույժին ամբողջ կյանքում, ազդել մասնագիտության ընտրության վրա։

«Ծնողներս պահում էին խոշոր եղջերավոր կենդանիներ։ Հետաքրքրությունս ու սերս նրանց նկատմամբ հենց այդտեղից է սկսվել»,- մանկությունն է վերհիշում Տիտանյանը՝ հավելելով, որ ծնողները չեն խառնվել և իր ցանկությամբ է անասնաբույժ դարձել։

Բազմամյա աշխատանքային գործունեության ընթացքում համոզվել է, որ կենդանիների կյանքը փրկելով՝ օգնում է մարդկանց։ Այդպիսի մի դրվագի մասին պատմեց մեծ ոգևորությամբ։

«Գիտե՞ք՝ ոչ մեծ ֆերմաներում, ծայրը ծայրին հասցնող ընտանիքներում եկամտի հիմնական աղբյուրը կովերն են ապահովում։ Մի անգամ այդպիսի ընտանիքներից մեկում կովը պետք է ծներ, սակայն բարդություն էր առաջացել։ Չէին կարողացել ճիշտ օգնություն ցուցաբերել և երբ հասա՝ արդեն որոշել էին մորթել։ Ծննդօգնության սարքի միջոցով ինձ հաջողվեց փրկել և՛ կովին, և՛ հորթին։ Չեք պատկերացնի տերերի երջանկության չափը։ Այնքան էին ուրախացել, որ որոշեցին հորթին նվիրել ինձ։ Իհարկե, չվերցրեցի, բայց այդ զգացումը, որ ոչ միայն  կենդանիներին փրկեցի, այլ օգնեցի մի ընտանիքի, միշտ ինձ հետ է»,- հպարտության զգացումն ու աչքերի փայլը չի թաքցնում Արթուր Տիտանյանը։

Չնայած իր մասնագիտության նկատմամբ բարեխիղճ վերաբերմունքին՝ Տիտանյանը ցավով է խոսում հանրության կողմից կարծրատիպային ընկալումների մասին, որ անասնաբույժի մասնագիտությունը հիմնականում ասոցացնում են տհաճ հոտերի ու կեղտոտ աշխատանքի հետ։ Հիմնական խնդիրը տեսնում է մասնագիտության մոռացվածության, իրազեկվածության պակասի մեջ։

«Մենք փրկում ենք ոչ միայն կենդանիների կյանքեր, այլ կանխում հանրային հիվանդությունների, համաճարակների տարածումը»,- անասնաբույժների դերի կարևորությունն է ընդգծում մեր զրուցակիցը՝ հոգու խորքում ակնկալելով հանրության փոխարժեք ընկալումն ու համապատասխան վերաբերմունքը։

Մինչդեռ անասնաբույժի աշխատանքը պահանջված լինելով հանդերձ՝ քչերին է գրավում որպես մասնագիտություն։

«Չկա այնպիսի օր, որ անասնաբույժը տնից դուրս գա, բարի գործ չանի ու չվարձատրվի»,- վստահեցնում է Արթուր Տիտանյանը, ընդգծելով, որ լավ մասնագետը գնահատվում ու վարձատրվում է համատախասխանաբար։ Նույնն ասում է անասնաֆերմա այցելող ուսանողներին ու աշկերտներին։ Վերջիններս քոլեջներում դուալ կրթական մոտեցմամբ սովորող ուսանողներն են։

Անասնաբույժի խոսքով՝ վերջին տարիներին մասնագիտության խթանման ուղղությամբ դրական տեղաշարժ է արձանագրվում «Հայաստանում գյուղատնտեսության ոլորտում մասնագիտական կրթության և ուսուցման արդիականացում» (ՄԱՎԵՏԱ) ծրագրի շնորհիվ, որի շրջանակներում անասնաբուժությունը ներդված է դուալ կրթական մոտեցմամբ ուսուցանվող մասնագիտությունների շարքում։

Արթուր Տիտանյանը նաև հույս ունի, որ շատ աղջիկներ կընտրեն այս մասնագիտությունը։

«Այն հնարավորությունները, որ բացում է ոլորտը, մեծ է։ Անպայման չի մտնեն անասնագոմ,  կարող են հագնել գեղեցիկ հանդերձանք և աշխատել սննդի անվտանգության բնագավառում, լաբորատորիաներում, կենդանաբուժական դեղատներներում, դեկորատիվ կենդանիների կլինիկաներում»,- անասնաբույժի մասնագիտության նկատմամբ հետաքրքրությունն փորձում է խթանել Տիտանյանը՝ օգտագործելով իր հետ հարցազրույցի այս առիթը։